همبستگی در بازار فارکس
بازارهای مالی به‌ندرت به‌تنهایی حرکت می‌کنند. روند در یک دارایی معمولاً به چندین دارایی دیگر سرایت می‌کند؛ طوری که با رشد برخی قیمت‌ها، قیمت‌های دیگر افت می‌کنند یا هم‌جهت می‌شوند. به این اثر، همبستگی بازار گفته می‌شود.
همبستگی می‌تواند برای یافتن فرصت‌ها مفید باشد، اما اگر مراقب نباشید، ریسک شما را هم افزایش می‌دهد. فهمیدن روابط همبستگی میان جفت‌ارزهای بازار فارکس برای معامله‌گران بسیار حائز اهمیت است، چرا که این روابط می‌توانند به شکل مستقیم بر نتایج معاملات آن‌ها اثر بگذارند.
دلایل اهمیت همسبتگی در فارکس
در بازار فارکس، هیچ جفت‌ارزی در خلأ حرکت نمی‌کند. چون ارزها همیشه جفت معامله می‌شوند، تغییر در یک جفت معمولاً با تغییری مرتبط در جفت‌های دیگر همراه است. آگاهی از این روابط آماری:
- از دو برابرکردن ناخواسته‌ی ریسک جلوگیری می‌کند؛
- امکان هج (پوشش ریسک) با جفت‌های معکوس‌همبسته را فراهم می‌سازد؛
- به تأیید متقابل سیگنال‌ها کمک می‌کند؛
- تصویر دقیق‌تری از اکسپوژر واقعی پرتفوی می‌دهد.
تعریف و دامنه‌ی همبستگی (Correlation)
همبستگی جفت‌ارزها در واقع میزان رابطه‌ی حرکتی بین دو جفت‌ارز را نشان می‌دهد. اگر دو جفت‌ارز به‌طور هم‌جهت نوسان کنند، همبستگی آن‌ها مثبت است؛ برعکس، حرکت مخالف دو جفت‌ارز نشان‌دهنده‌ی همبستگی منفی میان آن‌ها خواهد بود.
لازم به ذکر است که به همبستگی منفی گاهی «همبستگی معکوس» نیز گفته می‌شود. ضریب همبستگی معیاری عددی است که میزان شدت یا ضعف رابطه‌ی میان دو جفت‌ارز را در بازار فارکس نشان می‌دهد. این ضریب معمولاً به شکل عددی بین -۱ و +۱ (معادل -100٪ تا +100٪) بیان می‌شود که مقدار دقیق آن درجه‌ی همبستگی دو دارایی را مشخص می‌کند.
طبقه‌بندی شدت همبستگی (پرتکرار در آموزش‌ها)
- +60% تا +100%: مثبتِ قوی
- +20% تا +60%: مثبتِ ملایم
- –20% تا +20%: عملاً بی‌ارتباط
- –60% تا 20-%: منفیِ ملایم
- –100% تا 60-%: منفیِ قوی
نکته: همبستگیهای کوتاه‌مدت ممکن است با بلندمدت تفاوت محسوس داشته باشند؛ شوک‌های مقطعی (نفت، لحن بانک مرکزی، اخبار ژئوپلیتیک) می‌توانند مقادیر یک‌ماهه را موقتاً منحرف کنند.
جفت‌ارزها و کامودیتی‌ها: الگوهای مهم
| دارایی / کامودیتی | جفت‌ارز مرتبط | نوع رابطه | منطق و توضیح اقتصادی |
| طلا (Gold) | XAU/USD | مثبت | با تضعیف دلار، قیمت طلا بالا می‌رود؛ هر دو دارایی در جهت مخالف حرکت دلار تغییر می‌کنند. |
| طلا (Gold) | USD/CHF | منفی | فرانک سوئیس و طلا هر دو دارایی‌های امن‌اند؛ تقویت CHF معمولاً با افزایش قیمت طلا همراه است. |
| طلا (Gold) | AUD/USD | مثبت | استرالیا صادرکننده‌ی بزرگ طلاست؛ افزایش قیمت طلا موجب رشد AUD در برابر USD می‌شود. |
| نقره (Silver) | USD/MXN | مثبت | مکزیک صادرکننده‌ی عمده نقره است؛ قیمت بالاتر نقره پزو را تقویت می‌کند و USD/MXN کاهش می‌یابد. |
| نفت WTI | USD/CAD | منفی | کانادا صادرکننده‌ی بزرگ نفت است؛ نفت بالاتر → CAD قوی‌تر → USD/CAD پایین‌تر. |
| نفت برنت | USD/NOK | منفی | نروژ صادرکننده‌ی بزرگ نفت است؛ افزایش بهای نفت به نفع NOK و به زیان USD/NOK است. |
| گاز طبیعی (Natural Gas) | USD/NOK | منفی | رشد قیمت گاز باعث تقویت کرون نروژ می‌شود. |
| پلاتین (Platinum) | USD/ZAR | منفی | آفریقای جنوبی تولیدکننده‌ی اصلی پلاتین است؛ افزایش قیمت پلاتین موجب تقویت رند و افت USD/ZAR می‌شود. |
| مس (Copper) | AUD/USD | مثبت | استرالیا صادرکننده‌ی بزرگ فلزات صنعتی است؛ قیمت بالای مس از AUD حمایت می‌کند. |
| سنگ‌آهن (Iron Ore) | AUD/USD | مثبت | ستون صادرات استرالیا؛ رشد قیمت آن باعث تقویت دلار استرالیا می‌شود. |
| قهوه (Coffee) | USD/BRL | منفی | برزیل صادرکننده‌ی بزرگ قهوه است؛ رشد قیمت جهانی قهوه به نفع BRL و به زیان USD/BRL است. |
| ذرت (Corn) | USD/BRL | منفی | افزایش قیمت ذرت باعث ورود ارز به برزیل و تقویت رئال می‌شود. |
| سویا (Soybean) | USD/ARS | منفی | آرژانتین از صادرکنندگان عمده سویاست؛ افزایش قیمت سویا باعث رشد پزو آرژانتین می‌شود. |
| EUR/USD | GBP/USD | مثبت قوی | اقتصادهای اروپا و بریتانیا هم‌جهت‌اند؛ هر دو از دلار آمریکا اثر می‌گیرند. |
| EUR/USD | USD/CHF | منفی قوی | هرگاه دلار در برابر یورو تضعیف شود، معمولاً در برابر فرانک نیز ضعیف می‌شود؛ رابطه‌ای معکوس و پایدار. |
| EUR/USD | USD/JPY | منفی | دلار قوی معمولاً باعث افت EUR/USD و رشد USD/JPY می‌شود. |
| EUR/USD | AUD/USD | مثبت ملایم | هر دو از دلار آمریکا تأثیر می‌پذیرند؛ در دوره‌های ریسک‌پذیری، معمولاً هم‌جهت‌اند. |
| GBP/USD | EUR/USD | مثبت بسیار قوی | ساختار اقتصادی مشابه و حساسیت مشترک نسبت به دلار. |
| GBP/USD | USD/JPY | منفی | دلار قوی هم‌زمان باعث کاهش GBP/USD و افزایش USD/JPY می‌شود. |
| USD/JPY | USD/CHF | مثبت ملایم | هر دو جفت شامل دلار آمریکا هستند و در دوره‌های ریسک‌گریزی رفتاری مشابه دارند. |
| USD/JPY | EUR/JPY | مثبت قوی | ین ژاپن در هر دو جفت نقش ارز دوم را دارد؛ ریسک‌پذیری جهانی بر هر دو اثر مشابه می‌گذارد. |
| AUD/USD | NZD/USD | مثبت بسیار قوی | دو اقتصاد کالایی وابسته به چین؛ رفتار مشابه نسبت به بازارهای جهانی. |
| USD/CAD | AUD/USD | منفی قوی | هر دو ارز به کالاها حساس‌اند اما در جهت مخالف دلار حرکت می‌کنند. |
| USD/CHF | GBP/CHF | مثبت قوی | فرانک سوئیس ارز دوم مشترک است؛ هر دو به جریان‌های ریسک‌گریزی واکنش مشابه دارند. |
| EUR/JPY | GBP/JPY | مثبت قوی | هر دو شامل ین هستند؛ در شرایط ریسک‌گریزی، هر دو معمولاً افت می‌کنند. |
بیشتر بدانید: معرفی حساب پم بروکر
وقتی مفهوم همبستگی را درک کنید، نوبت به تفسیر داده‌ها می‌رسد. برای نمونه، ضریب همبستگی بین جفت‌ارز EUR/USD و GBP/USD در حدود +0.77 است که نشان‌دهنده‌ی یک همبستگی مثبت قوی میان این دو می‌باشد. در مقابل، همبستگی بین GBP/USD و EUR/GBP حدود -0.90 برآورد شده که حاکی از رابطه‌ی معکوس بسیار شدید است؛ به این معنا که این دو جفت‌ارز معمولاً حرکت‌هایی در جهت عکس یکدیگر دارند.
با این حال، در بازه‌ی شش‌ماهه، شدت این رابطه به حدود 0.66 کاهش یافته، هرچند در افق یک‌ساله همچنان رابطه‌ای قوی و قابل‌اتکا دیده می‌شود. در نقطه‌ی مقابل، همبستگی میان EUR/USD و USD/CHF تقریباً منفی کامل (1.00-) است. به‌بیان ساده، هر زمان که EUR/USD افزایش یافته، USD/CHF تقریباً به همان نسبت کاهش پیدا کرده است.
این رابطه‌ی معکوس در بازه‌های بلندمدت نیز پایدار مانده و برای بسیاری از معامله‌گران، یکی از الگوهای کلاسیک همبستگی منفی به‌شمار می‌آید.
همبستگیهای کالایی (Commodity Correlations)
- دلار آمریکا و طلا (USD ↔ Gold)
طلا با دلار قیمت‌گذاری می‌شود؛ پس قدرت دلار اثر مستقیم بر طلای دلاری دارد. معمولاً همبستگی منفیِ قوی: دلار قوی‌تر → طلای ارزان‌تر (و برعکس).
- AUD/USD و مس (Copper)
اقتصادهایی که به صادرات کالا وابسته‌اند، نرخ ارزشان با آن کالا هم‌جهت می‌شود. استرالیا صادرکنندهٔ عمدهٔ فلزات است؛ بنابراین AUD/USD اغلب با قیمت مس همسو حرکت می‌کند.
- USD/NOK و نفت برنت (Brent)
نروژ از صادرکنندگان بزرگ برنت است؛ بنابراین USD/NOK معمولاً با قیمت برنت همبستگی معکوس دارد (نفت بالاتر → تقویت کرون نروژ → افت USD/NOK).
ارتباط ارزها و سهام
پیوند میان فارکس و بورس پیچیده است اما مهم. در فازهای «ریسک‌پذیر»، معامله‌گران به سهام رشدی گرایش دارند و از پناهگاه‌هایی مثل طلا فاصله می‌گیرند. برعکس، فارکس هم روی سهام اثر می‌گذارد.
نکات معاملاتی همبستگی ارزی
- همبستگیهایی که «به‌طور میانگین» پایدارند، ممکن است در بازه‌های زمانی خاص تضعیف شوند؛ پس هم کوتاه‌مدت و هم بلندمدت را نگاه کنید. یک اندیکاتور ضریب همبستگی روی چارت به فهم بهتر رابطه کمک می‌کند.
- هنگام معامله، بررسی کنید آیا الآن بازارها هم‌بسته‌اند؟ یکی پیشرو است؟ واگرایی رخ داده؟ اگر یکی سقف/کف‌های جدید می‌سازد و دیگری در رِنج است، شاید بهتر باشد صبر کنید تا همبستگی پایدارتر شود.
- معاملهٔ هم‌زمانِ بازارهای معکوسِ قوی ممکن است معاملات شما را خنثی کند؛ اما می‌تواند برای هج کوتاه‌مدت مفید باشد (مثلاً EUR/USD با USD/CHF در مواقع خاص).
- AUD/USD تاریخیِ مثبت با طلا دارد. چون استرالیا تولیدکنندهٔ بزرگ طلاست، ظرفیت صادرات و تقاضای جهانی طلا می‌تواند بر AUD/USD اثر بگذارد. اگر بر اساس همبستگی معامله می‌کنید، از عوامل بنیادیِ طلا هم آگاه باشید (تولید، تقاضا، برنامه استخراج و …).
- اما باید به این نکته توجه داشت که هیچ همبستگی‌ای دائمی نیست.
به‌عنوان مثال، جفت‌ارزهای USD/CAD و USD/CHF در بازه‌ی یک‌ساله ضریب همبستگی 0.95 (مثبت قوی) داشتند، اما در طول ماه گذشته این رقم به حدود 0.28 کاهش یافته است. علت این تغییر می‌تواند جهش قیمت نفت (که مستقیماً بر اقتصاد و ارزش دلار کانادا اثر می‌گذارد) یا تغییر سیاست‌های پولی بانک مرکزی کانادا باشد که به واگرایی مسیر حرکتی این دو جفت منجر شده است.
دلایل تغییر همبستگی ها در بازار فارکس
بازار ارز زنده و پویاست؛ احساسات سرمایه‌گذاران، تصمیم‌های بانک‌های مرکزی و شرایط اقتصاد جهانی، همگی می‌توانند در مدت کوتاهی روابط میان جفت‌ارزها را تغییر دهند. بنابراین، همبستگیهایی که امروز مشاهده می‌کنید، ممکن است فردا یا ماه آینده دیگر برقرار نباشند.
به همین دلیل، تحلیل‌گران حرفه‌ای معمولاً میانگین متحرک همبستگی در بازه‌های ۶ماهه یا ۱۲ماهه را بررسی می‌کنند، زیرا این میانگین، تصویری واقعی‌تر و پایدارتر از رابطه‌ی میان دو جفت در طول زمان ارائه می‌دهد.
از جمله دلایل اصلی تغییر همبستگی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- واگرایی یا هم‌گرایی سیاست‌های پولی میان کشورها
- تأثیرپذیری جفت‌ارز از کالاهای پایه‌ای مانند نفت، طلا یا مس
- رویدادهای سیاسی و اقتصادی خاص هر کشور، مانند انتخابات، تحریم یا تغییر در تراز تجاری
سوالات متداول
۱. آیا همبستگی‌ها در تایم‌فریم‌های مختلف ثابت می‌مانند؟
خیر؛ ممکن است دو جفت در تایم‌فریم روزانه همبسته باشند اما در تایم‌فریم ساعتی رفتاری متفاوت نشان دهند. تایم‌فریم تحلیل باید با استراتژی معاملاتی هماهنگ باشد.
۲. آیا انتشار داده‌های اقتصاد کلان همبستگی‌ها را موقتاً تغییر می‌دهد؟
بله؛ رویدادهایی مانند NFP یا تصمیمات فدرال‌رزرو می‌توانند همبستگیهای میان‌مدت را موقتاً بشکنند و الگوهای کوتاه‌مدت غیرعادی ایجاد کنند.
۳. آیا می‌توان از همبستگی برای ساخت سیستم معاملاتی خودکار استفاده کرد؟
قطعاً؛ بسیاری از الگوریتم‌های پوشش ریسک (Hedging Bots) از ماتریس همبستگی پویا برای مدیریت اکسپوژر پرتفوی بهره می‌برند.
۴. ضریب همبستگی بالا همیشه به معنای رابطه علی است؟
خیر؛ همبستگی تنها هم‌زمانی حرکات را نشان می‌دهد، نه علت آن. برای تحلیل علی باید داده‌های بنیادی، نرخ بهره و عوامل اقتصادی بررسی شوند.
خلاصه
همبستگی ارزی پلی میان تحلیل فاندامنتال، تکنیکال و مدیریت ریسک است. شناخت این روابط به معامله‌گر کمک می‌کند تا از تجمیع ناخواسته ریسک جلوگیری کرده، هج‌های هوشمندانه بسازد و معاملات خود را هدفمندتر انجام دهد. بااین‌حال، همبستگی‌ها ثابت نیستند و در اثر تغییر سیاست‌های پولی، قیمت کالاها و شرایط جهانی دگرگون می‌شوند. بنابراین، موفقیت در معامله‌گری همبستگی نیازمند پایش مداوم داده‌ها و انطباق پیوسته‌ی استراتژی با واقعیت‌های متغیر بازار است.
بروکر لانچر متخصص راه‌اندازی بروکر فارکس و پراپ فرم