آربیتراژ در فارکس به زبان ساده
فارکس بازاری است که در آن هر جفتارز میتواند همزمان در چند بروکر و چند نوع بازار قیمتگذاری شود و همین تفاوتهای کوچک در قیمت، برای بعضیها تبدیل به فرصت کسب سود کمریسک میشود. استراتژیای که روی همین اختلاف قیمتها سوار میشود، «آربیتراژ» نامیده میشود و سالها است که جزو ابزارهای حرفهایها باقی میماند. در نگاه اول شاید شبیه راهی برای گرفتن سود بیدردسر به نظر برسد، اما در عمل به سرعت عمل، زیرساخت، سرمایه و شناخت دقیق ریسکها نیاز دارد.
آربیتراژ دقیقا چیست؟
اگر یک دارایی مشخص در دو بازار یا دو بروکر با دو قیمت متفاوت معامله شود، امکان Arbitrage شکل میگیرد. معاملهگر در بازار ارزانتر میخرد و تقریباً همزمان در بازار گرانتر میفروشد و از فاصله این دو قیمت سود میگیرد.
برای اینکه Arbitrage شکل بگیرد، چند شرط باید برقرار شود:
- یک دارایی یا جفتارز مشترک در دو یا چند بازار قابل معامله باشد.
- قیمتها در این بازارها یکسان نباشند.
- اجرا با سرعت بالا انجام شود تا قبل از از بین رفتن اختلاف قیمت، معاملهگر وارد و خارج شود.
- هزینهها مثل اسپرد، کارمزد و اسلیپیج از سود بالقوه بیشتر نشوند.
از نظر قانونی، Arbitrage ممنوع نیست و حتی به همگرایی قیمتها و کارآمدتر شدن بازارها کمک میکند، چون معاملهگر با خرید در بازار ارزان و فروش در بازار گران، عملاً اختلاف قیمت را کمتر میکند.
آربیتراژ در فارکس چگونه انجام میشود؟
فارکس بهدلیل حجم بالای معاملات، حضور بروکرهای متعدد و امکان معامله همزمان در بازارهای اسپات، فیوچرز و حتی آپشن، بستر بسیار مناسبی برای Arbitrage ایجاد میکند. هسته ایده در همه حالتها مشابه است؛ خرید در نقطه ارزانتر و فروش در نقطه گرانتر، اما پیادهسازی به شکلهای مختلف انجام میشود. برخی تریدرها اختلاف قیمت یک جفتارز را میان دو بروکر زیر نظر میگیرند، بعضیها فاصله قیمتی بین بازار نقدی و آتی را رصد میکنند و گروه دیگری از اختلافهای کوچک میان سه جفتارز مرتبط استفاده میکنند. تفاوت اصلی، نوع بازارها و سازوکار محاسبه این اختلافها است.
در ادامه، مهمترین شکلهای Arbitrage در فارکس را مرور میکنیم.
۱. آربیتراژ ساده بین بروکرها
سادهترین نسخه Arbitrage این است که یک جفتارز در دو بروکر با دو نرخ متفاوت معامله شود. در این حالت تریدر در بروکر ارزانتر موقعیت خرید باز میکند و در بروکر گرانتر، همزمان فروش میزند تا اختلاف قیمت را به سود تبدیل کند.
برای نمونه، تصور کن:
در بروکر A قیمت ۱۶۲.۴۰
در بروکر B قیمت ۱۶۲.۵۵
اختلاف: ۰.۱۵ ین
اگر معاملهگر روی هر بروکر ۵ لات استاندارد معامله کند:
هر ۰.۰۱ حرکت در EURJPY برای ۱ لات ≈ ۱۰۰ ین
پس اختلاف ۰.۱۵ معادل:
۱۵۰۰ ین × ۵ لات = ۷۵۰۰ ین سود خام
اگر اسپرد ترکیبی دو بروکر کمتر از ~۳۰۰۰ ین باشد، معامله سودآور خواهد بود.
اگر معاملهگر بتواند همزمان در «الف» خرید و در «ب» فروش بگیرد، اختلاف، پس از کسر اسپرد و کارمزد، تبدیل به سود میشود. شرط اصلی این است که حجم معامله کافی باشد تا این اختلاف کوچک، رقم قابلتوجهی بسازد و اجرای معاملات آنقدر سریع باشد که قبل از همگرایی قیمتها، موقعیتها باز و بسته شوند.
۲. آربیتراژ مثلثی؛ بازی با سه جفتارز
در Arbitrage مثلثی، معاملهگر به جای تمرکز بر یک جفتارز، سه جفتارز مرتبط را زیر نظر میگیرد و از عدم هماهنگی میان نرخهای تبادل آنها استفاده میکند. منطق کار این است که اگر دو جفتارز در برابر دلار قیمت داشته باشند، میتوانیم نرخ ضمنی جفتارز سوم را محاسبه کنیم و آن را با نرخ واقعی بازار مقایسه کنیم.
به طور ساده:
از EURUSD و GBPUSD، نرخ ضمنی EURGBP را محاسبه میکنیم.
اگر این نرخ محاسباتی با نرخ واقعی EURGBP فاصله معنیدار داشته باشد، یک چرخه سهگانه خرید و فروش روی این سه جفتارز اجرا میکنیم تا اختلاف را به سود تبدیل کنیم.
این استراتژی معمولاً با حجم بالا و سرعت بسیار زیاد اجرا میشود و اغلب به کمک الگوریتمها و نرمافزارهای مخصوص انجام میشود، چون اختلافها معمولا کوچک و کوتاهعمر هستند.
۳. آربیتراژ آماری
Arbitrage آماری بیشتر به جای یک «قفل سود بدون ریسک»، به یک سبک معاملاتی مبتنی بر احتمالات نزدیک میشود. در این رویکرد، تریدر سبدی از جفتارزها را بر اساس رابطه تاریخی و همبستگی میان آنها تحلیل میکند و زمانی که فاصله میان آنها از محدوده معمول خارج شود، وارد معامله میشود.
مثلا اگر دو جفتارز در بیشتر مواقع رفتاری همجهت داشته باشند، اما در بازهای یکی بیش از حد رشد کند و دیگری عقب بماند، معاملهگر روی جفتارز قویتر فروش و روی جفتارز ضعیفتر خرید میگیرد و روی برگشت نسبت آنها به میانگین تاریخی حساب باز میکند. در این مدل، برخلاف Arbitrage کلاسیک، ریسک بازار کاملاً حذف نمیشود، اما با تحلیل آماری و تعریف دقیق استراتژی خروج، قابل مدیریت میشود.
۴. آربیتراژ نرخ بهره و اسپات–فیوچرز
در Arbitrage نرخ بهره، تفاوت میان نرخهای بهره دو ارز و قیمت قراردادهای آتی یا فوروارد وارد محاسبه میشود. تریدر با مقایسه نرخ فعلی، قیمت آتی و فاصله نرخهای بهره، تشخیص میدهد که آیا قرارداد آتی با تخفیف یا با اضافهقیمت نسبت به ارزش منصفانه معامله میشود.
به عبارت سادهتر، آربیتراژ اسپات–فیوچرز روی تفاوت قیمت یک ارز در بازار نقدی و بازار آتی تمرکز میکند. اگر قیمت آتی بالاتر از حد منطقی باشد، معاملهگر میتواند همزمان در بازار نقدی خرید بزند و در بازار آتی فروش بگیرد تا در سررسید، اختلاف بین این دو قیمت را به سود تبدیل کند. این سبک بیشتر مناسب معاملهگران حرفهای و نهادهای مالی است که به بازارهای آتی و خطوط اعتباری دسترسی دارند.
۵. آربیتراژ تاخیری؛ استفاده از تأخیر دادهها
در Arbitrageتاخیری، تریدر از اختلاف زمانی بین بهروزرسانی قیمتها در دو منبع مختلف داده استفاده میکند. اگر یک ارائهدهنده قیمت چند میلیثانیه زودتر نرخ جدید را نشان دهد و دیگری هنوز قیمت قدیمی را نمایش دهد، الگوریتم میتواند در منبع عقبمانده معاملهای باز کند که از دید منبع سریعتر، قیمت اشتباه محسوب میشود. این نوع استراتژی معمولاً مخصوص مؤسسات با زیرساخت بسیار پرسرعت و اتصال مستقیم به سرورهای نقدینگی است و برای معاملهگر خرد بهسختی قابل پیادهسازی است.
مزایا؛ چرا آربیتراژ وسوسهانگیز است؟
1. ریسک بازار نسبتاً پایینتر
در شکلهای کلاسیک Arbitrage، موقعیتهای خرید و فروش به گونهای چیده میشوند که در برابر نوسان جهتدار بازار تا حد زیادی خنثی بمانند و سود از اختلاف قیمتها تأمین شود.
2. کمک به کارایی بازار
آربیتراژورها با خرید در بازار ارزانتر و فروش در بازار گرانتر، آنقدر روی قیمتها فشار میآورند تا اختلاف کم شود و قانون «یک قیمت برای یک دارایی» به واقعیت نزدیکتر شود.
3. تنوع در استراتژیهای معاملاتی
گنجاندن بخشی از سرمایه در استراتژیهای آربیتراژی میتواند سبد معاملاتی را متنوعتر کند و وابستگی به جهت کلی بازار را کمتر کند.
چالشها و ریسکهای آربیتاژ
- نیاز به سرمایه و حجم بالا: اختلاف قیمتها معمولاً بسیار کوچکاند؛ بنابراین برای اینکه آربیتراژ صرفه داشته باشد، باید حجم معاملات چشمگیر باشد و همین موضوع، ریسک عملیاتی و فشار روانی را افزایش میدهد.
- هزینههای پنهان: اسپرد، کمیسیون، اسلیپیج و حتی کارمزد انتقال بین حسابها میتوانند بخش بزرگی از سود بالقوه را از بین ببرند و گاهی یک فرصت ظاهراً جذاب را عملاً زیانده کنند.
- محدودیتهای بروکر و قوانین: بعضی بروکرها استفاده از استراتژیهای آربیتراژی را در قوانین خود محدود میکنند یا با تأخیر در اجرای سفارشها، عملاً این سبک را غیرعملی میکنند و لازم است قبل از شروع، شرایط معاملاتی بهدقت بررسی شود.
- ریسک اجرا و سرعت: اگر فقط یکی از legs معامله دیرتر اجرا شود یا لغزش غیرمنتظره رخ دهد، ساختار کمریسک آ Arbitrage میتواند تبدیل به موقعیتی شود که در معرض نوسان یکطرفه بازار قرار بگیرد و زیان ایجاد کند.
- نقدشوندگی و ناپایداری فرصتها: فرصتهای آربیتراژی کوتاهعمر هستند و در بازارهای کمعمق ممکن است بستن موقعیتها با قیمت مناسب دشوار شود و بخشی از سود روی کاغذ از بین برود.
تاثیر تکنولوژي بر آربیتاژ
تکنولوژی Arbitrage را متحول کرده است. کارهایی که زمانی با ماشینحساب و تماس تلفنی انجام میشد، امروز به کمک نرمافزارها و الگوریتمهای بسیار سریع در چند میلیثانیه صورت میگیرد. اکسپرتها روی متاتریدر هم فرصت را شناسایی میکنند و هم معامله را اجرا میکنند، و سرویسهای هشدار فقط نقش اطلاعرسان دارند. با افزایش سرعت و دقت این ابزارها، تعداد فرصتهای Arbitrage سنتی کاهش یافته و رقابت برای استفاده از آنها شدیدتر شده است.
آربیتراژ برای چه کسی مناسب است؟
Arbitrage در فارکس بیشتر شبیه «مهندسی اختلاف قیمت» است تا پیشبینی روند. این سبک برای کسی مناسب است که:
- به زیرساخت سریع و پایدار دسترسی دارد.
- سرمایه کافی برای کار با حجمهای نسبتاً بزرگ در اختیار دارد.
- حوصله کار با جزئیات، محاسبات و تست استراتژی را دارد.
- میتواند قوانین بروکر و محدودیتهای عملیاتی را دقیق بررسی کند.
برای یک معاملهگر خرد که هنوز روی مدیریت ریسک، روانشناسی معامله و استراتژیهای کلاسیک مسلط نشده است، Arbitrage نباید اولین گزینه باشد.
بیشتر بدانید: گپ قیمتی در فارکس
سوالات متداول
چرا فرصت آربیتراژ مثلثی سریع ناپدید میشود؟
چون الگوریتمهای بانکی اختلاف نرخها را در همان لحظه اصلاح میکنند. هر تأخیر کوچک باعث بسته شدن کامل شکاف قیمتی میشود.
نقش نرخ بهره در آربیتراژ اسپات–فیوچرز چیست؟
اختلاف نرخ بهره قیمت تئوریک بازار آتی را تعیین میکند. اگر این قیمت با بازار نقدی هماهنگ نباشد، Arbitrage شکل میگیرد.
چرا آربیتراژ آماری ممکن است ضررده شود؟
زیرا رابطه تاریخی جفتارزها ممکن است ناگهان تغییر کند. در این صورت فاصلهای که قرار بود برگردد، اصلاً اصلاح نمیشود.
چرا برخی بروکرها آربیتراژ سریع را محدود میکنند؟
چون اجرای فوری سفارشها میتواند اختلاف قیمت را به ضرر بروکر تمام کند. برای همین روی سرعت یا نوع معامله محدودیت میگذارند.
جمعبندی
Arbitrageدر فارکس یعنی شکار اختلافهای کوتاهعمر قیمت و تبدیل آنها به سود کمریسک. این فرصتها بهدلیل سرعت اصلاح بازار زود از بین میروند، بنابراین دقت، سرعت اجرا و کنترل هزینهها اهمیت اصلی را دارند. در نهایت، Arbitrage علاوهبر ایجاد سود، به همگرایی قیمتها و روانتر شدن بازار نیز کمک میکند.
بروکر لانچر – متخصص در راهاندازی بروکر فارکس 0 تا 100